Komitet Centralny Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec
52°30′49″N 13°23′59″E/52,513611 13,399722
| |
 b. siedziba KC SED przy Marx-Engels-Platz, obecnie Schlossplatz (1959-1990) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Data utworzenia |
1949 |
| Data likwidacji |
1990 |
| Zatrudnienie |
ok. 1000 (1970), 1888 (1971), ok. 2000 (1987), 1927 (1988) |
| Adres | |
| Marx-Engels-Platz Berlin | |
Położenie na mapie Berlina  | |
Położenie na mapie Niemieckiej Republiki Demokratycznej  | |
| 52°30′49″N 13°23′59″E/52,513611 13,399722
| |
.jpg)
Komitet Centralny Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec (Zentralkomitee der Sozialistischen Einheitspartei Deutschland) – centralna instancja partii, wykonująca polecenia Biura Politycznego Komitetu Centralnego (Politbüro des Zentralkomitees), de facto organ zarządzania wszystkimi dziedzinami życia w NRD.
Podział organizacyjny – wydziały KC (1989)
[edytuj | edytuj kod]- Wydział Kadr (Kader)
- Wydział Służby Kurierskiej (Verkehr)
- Wydział Łączności Międzynarodowej (Internationale Verbindungen)
- Wydział Międzynarodowej Polityki i Gospodarki (Internationale Politik und Wirtschaft)
- Wydział Informacji Międzynarodowej (Auslandsinformation), od 1967
- Wydział Organów Partyjnych (Parteiorgane)
- Wydział Zarządzania Finansami oraz Przedsiębiorstwami Partii (Finanzverwaltung und Parteibetriebe)
- wydawnictwo Dietz (Dietz-Verlag),
- firma wydawniczo-poligraficzna Zentrale Druckerei-, Einkaufs- und Revisionsgesellschaft Zentrag[1],
- firma zarządzania nieruchomościami Fundament GmbH[2],
- firma reklamy Deutsche Werbe- und Anzeigengesellschaft Dewag[3],
- firma podarunkowa Genex Geschenkdienst GmbH[4],
- Wydział Zarządzania Gospodarką (Verwaltung der Wirtschaftsbetriebe)
- Dom Gościnny KC SED (Gästehaus des Zentralkomitees der SED) „Haus an der Spree”, Wallstraße 57 (1969-1989)[5]
- Dom Gościnny KC SED, „Palais Unter den Linden”, Unter den Linden 3
- Dom Gościnny KC SED, Majakowskiring 28/30 (1976-1990)
- Dom Gościnny KC SED, zamek „Hakeburg”, Kleinmachnow (1980-)[6]
- Wydział Nauki (Wissenschaften)
- Wydział Kultury (Kultur)
- Wydział Oświaty (Volksbildung)
- Wydział Polityki Zdrowotnej (Gesundheitspolitik), od 1959
- Wydział Rolnictwa (Landwirtschaft)
- Wydział Agitacji i Propagandy (Agitation und Propaganda), do 1963, Wydział Agitacji (Agitation); Wydział Propagandy (Propaganda)
- Wydział Przyjacielskich Partii i Organizacji (Befreundete Parteien und Organisationen)
- Wydział Handlu i Zaopatrzenia/Wydział Handlu, Zaopatrzenia i Handlu Zagranicznego (Handel und Versorgung/Handel, Versorgung und Außenhandel)
- Wydział Spraw Kościelnych (Kirchenfragen), początkowo Wydział, później Grupa Robocza
- Wydział Spraw Bezpieczeństwa (Sicherheitsfragen)
- Wydział Spraw Państwowych i Prawnych (Staats- und Rechtsfragen)
- Wydział Młodzieży (Jugend)
- Wydział Wychowania Fizycznego i Sportu/Wydział Sportu (Körperkultur und Sport/Sport), do 1965 Grupa Robocza
- Wydział Planowania i Finansów (Planung und Finanzen)
- Wydział Badań i Rozwoju Technologicznego (Forschung und technische Entwicklung), początkowo Grupa Robocza
- Wydział Przemysłu/Górnictwa, Energii i Chemii/Przemysłu Surowcowego (Industrie/Kohle, Bergbau, Energie und Chemie/Grundstoffindustrie)
- Wydział Przemysłu Maszynowego i Metalurgii (Maschinenbau und Metallurgie)
- Wydział Budownictwa (Bauwesen)
- Wydział Przemysłu Lekkiego, Spożywczego i Terenowego (Leicht-, Lebensmittel- und bezirksgeleitete Industrie)
- Wydział Kolei, Transportu i Infrastruktury/Transportu i Komunikacji (Eisenbahn, Verkehr und Verbindungswesen/Transport- und Nachrichtenwesen)
- Wydział Spraw Związkowych, Socjalnych i Ochrony Zdrowia (Gewerkschaften, Sozial- und Gesundheitswesen), do 1962,
- Wydział Spraw Związkowych i Polityki Socjalnej (Gewerkschaften und Sozialpolitik), od 1962
- Wydział Socjalistycznego Zarządzania Gospodarką (Sozialistische Wirtschaftsführung)
- Wydział Kobiet (Frauen)
oraz
- Instytut Marksizmu-Leninizmu KC SED (Institut für Marxismus-Leninismus beim ZK der SED), Berlin, Wilhelm Pieck-Straße 1, ob. Torstrasse 1; wraz z Centralnym Archiwum Partii oraz Biblioteką
- Akademia Nauk Społecznych KC SED (Akademie für Gesellschaftswissenschaften beim ZK der SED), Berlin, Johannes-Dieckmann-Straße 19-23, ob. Taubenstraße
- Wyższa Szkoła Partyjna im. Karola Marksa KC SED (Parteihochschule "Karl Marx" beim ZK der SED), Berlin, Rungestraße 3–6
- Centralny Instytut Socjalistycznego Zarządzania Gospodarką KC SED (Zentralinstitut für sozialistische Wirtschaftsführung beim ZK der SED), Berlin-Rahnsdorf, Fürstenwalder Damm 880
- dziennik Neues Deutschland, Berlin-Friedrichshain, Franz-Mehring-Platz 1
Siedziba
[edytuj | edytuj kod]do 1958
[edytuj | edytuj kod]W latach 1949–1958 KC SED mieścił się w budynku z 1929 b. domu towarowego Jonaß (Kaufhaus Jonaß), następnie siedziby NSDAP i faszystowskich organizacji młodzieżowych (1933-1945), m.in. Hitlerjugend, przy Lothringer Straße 1, róg Prenzlauer Allee. Później nazwę ulicy Lothringer zmieniono na Wilhelm-Pieck-Straße (1951-1994) i Torstraße (1994-). Ówcześnie budynek nazywano Domem Jedności (Haus der Einheit) lub Centralnym Domem Jedności (Zentral Haus der Einheit). W głównym budynku pomieszczono m.in. Biuro Polityczne, Sekretariat KC, Komisję Kontroli Partyjnej, wydziały – Organizacyjny, Kadr, Gospodarki, Zarządzania Państwem, Stosunków Międzynarodowych, Rolnictwa, i Finansów. Pomieszczenia Biura Politycznego i Sekretariatu KC mieściły się na III piętrze. W latach 1959–1992 budynek był siedzibą Instytutu Marksizmu-Leninizmu przy KC SED (Institut für Marxismus-Leninismus beim ZK der SED). Od 2010 w budynku mieści się hotel Soho House Berlin.
Część komórek organizacyjnych KC znajdowało się w historycznym budynku Karla Liebknechta (Karl-Liebknecht-Haus) z 1912 przy Kleine Alexanderstraße 28, m.in. siedziby KC Komunistycznej Partii Niemiec (1926-1933), następnie SA i nazywany w owym czasie Horst-Wessel-Haus. W okresie SED m.in. były to wydziały – Agitacji, Propagandy, Kultury, Kobiet, Komisja ds Zachodu, Centralna Komisja Rewizyjna, redakcje – „Neuer Weg”, „Einheit”.
W kolejnym budynku, z 1913, przy Wallstraße 76-79, mieściły się podmioty gospodarcze Partii – wydawnictwo Dietz (Dietz-Verlag), firma wydawniczo-poligraficzna Zentrag, firma Fundament, i Wydział KC „Haid”[7]. Obecnie budynek zajmuje ambasada Australii.
od 1959
[edytuj | edytuj kod]W okresie 1959–1990 KC mieścił się w budynku przy Marx-Engels-Platz, obecnie Schlossplatz, wybudowanym w latach 1934-1940 jako jedno ze skrzydeł Banku Rzeszy (Reichsbank). Następnie budynek mieścił: Berlin Stadtkontor (1945-1949) i Ministerstwo Finansów NRD (1949-1959). Po KC SED obradowała w nim pierwsza wybrana w wolnych wyborach Izba Ludowa (Volkskammer), która zaaprobowała Pakt o zjednoczeniu Niemiec (1990). Następnie trwała rozbudowa kompleksu na potrzeby Urzędu Spraw Zagranicznych RFN (Auswärtiges Amt) (1990-1999).
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Rada Ministrów NRD
- Rada Państwa NRD
- Osiedle Partyjno-Rządowe przy Majakowskiring w Berlinie
- Osiedle Partyjno-Rządowe w Bernau pod Berlinem
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Około 40 tys. zatrudnionych, 16 wydawnictw prasowych, 90% rynku gazetowego, 26 drukarni.
- ↑ Zarządzająca głównie obiektami komitetów poszczególnych szczebli.
- ↑ Monopolista rynku reklamy w NRD.
- ↑ Odpowiednik polskiego Peweksu.
- ↑ po prywatyzacji jako „Spreehotel” (1993-1996), dokonano rozbiórki, którą ukończono w 1998; w latach 1998-2000 zbudowano w tym miejscu ambasadę Brazylii.
- ↑ którego gośćmi byli m.in. Michaił Gorbaczow, Fidel Castro i Jasir Arafat wg Hubert Faensen: Geheimnisträger Hakeburg, Poczdam 1997
- ↑ Utajniony wydział KC zajmujący się wywiadem i kontrwywiadem.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Heike Amos: Politik und Organisation der SED-Zentrale 1949–1963: Struktur und Arbeitsweise von Politbüro, Sekretariat, Zentralkomitee und ZK-Apparat, LIT Verlag Münster 2003, 715 s., ISBN 3-8258-6187-2
- Andreas Malycha: Die SED in der Ära Honecker: Machtstrukturen, Entscheidungsmechanismen und Konfliktfelder in der Staatspartei 1971 bis 1989, Walter de Gruyter GmbH & Co KG 2014, ISBN 3-11-039708-0, 9783110397086, 479 s.
- Peter Christ: Ein Schlag ins Wasser, Die Zeit 15 czerwca 1990